Khoa học phát triển khiến vị thế của nó ngày càng gia tăng trong nền y học thế giới. Tuy nhiên, các phương pháp trị bệnh của Trung y cổ đại đang dần khôi phục và được công nhận trong vài thập kỷ qua ở phương Tây như là phương pháp điều trị thay thế và bổ sung.
Và những danh y thời Trung Hoa cổ được coi là những nhà tiên phong ý tưởng ra “ Thuốc ” và cách trị bệnh vô cùng kỳ diệu .
“Thuốc” thảo mộc và trị bệnh bằng châm cứu
Cách đây hàng ngàn năm, người Trung Quốc cổ đại đã sử dụng nhiều giải pháp tự nhiên, một trong số đó gồm có thảo mộc tự nhiên và châm cứu, đã có hiệu quả trong việc chữa trị bệnh triệt để hơn hẳn công nghệ tiên tiến y học tân tiến thời nay. Họ chế ra được dược phương để trị bệnh, mà thời nay Tây y gọi là Thuốc .
Thuở ấy, tiềm năng của Trung Quốc là để tìm ra một loại thuốc trường sinh bất tử cho những bậc nhà vua. Trong cuộc tìm kiếm ấy, họ đã sản xuất ra một hỗn hợp của sự trộn lẫn giữa dược phương thảo mộc và sắt kẽm kim loại mà người Trung Quốc cổ đại tin rằng sẽ làm cho bạn sống vĩnh cửu .
Người Trung Quốc thuở xưa đã học cách trồng thảo dược và nuôi động vật hoang dã cách đây 4.000 năm. Họ trồng thảo mộc ở địa hình đồi núi và ruộng bậc thang hẹp hay trên những cánh đồng rộng bạt ngàn. Để cắt những loại thảo mộc từ cánh đồng, họ đã sử dụng một con dao bằng gỗ, được gọi là Leem .
Các loại thảo mộc được người nông dân chuyển tới những y sư hay dược phương để phân loại thảo mộc rồi phơi nắng. Sau khi phơi khô trong một vài giờ, họ sấy khô rồi ngâm vào nước lạnh. Tiếp theo, họ nghiền thảo mộc thành bột bằng một thanh trụ bằng gỗ rồi trộn với ít nước và khuấy thành chất lỏng .
Một số loại thảo dược được phân loại thành thuốc để uống, số khác được được xếp vào loại để bôi da nếu bị bệnh về da hay gãy xương. Đó là cách họ làm so với một số ít loại thuốc thảo dược .
Các y điển Nước Trung Hoa đã miêu tả khung hình con người giống như một tiểu ngoài hành tinh, mà mỗi bộ phận khung hình tượng trưng cho Mặt trời, Mặt trăng, tinh tú, núi non, sông ngòi, thảo mộc, v.v …
Người Trung Quốc tin rằng có hai linh hồn rồng hoàn toàn có thể ở trong trái tim bạn, rồng đen và rồng trắng. Linh hồn rồng đen đại diện thay mặt cho cái ác, còn linh hồn rồng trắng bộc lộ sự vĩnh cửu và suôn sẻ. Trong trái tim mỗi người đều có một trong hai màu đen hoặc trắng ngự trị ở đó. Để biết bạn có linh hồn rồng trắng hay đen, những y sư phải kiểm tra lưỡi của bạn .
Theo y học truyền thống Nước Trung Hoa, “ xem lưỡi ” hoàn toàn có thể giúp chuẩn đoán mức độ nông sâu, nặng nhẹ của bệnh tật. Người Trung Quốc cổ đại tin rằng nếu lưỡi có màu vàng, điều đó có nghĩa là bạn đang có rắc rối về hệ tiêu hóa, viêm loét dạ dày .
Nếu có màu xám đen nghĩa là bị phù nề, cổ trướng ở vùng bụng. Nếu lưỡi có màu tím, là bộc lộ của chứng huyết ứ trong tim. Biểu hiện sắc tố đó đại diện thay mặt cho linh hồn rồng đen .
Nếu lưỡi màu đỏ nghĩa là khung hình của bạn khỏe mạnh. Dựa trên cách chẩn đoán này, những danh y Trung Quốc thuở xưa đã tò mò ra một cách để đuổi linh hồn rồng đen trải qua việc giải quyết và xử lý nhiệt .
Việc giải quyết và xử lý nhiệt là một cách điều trị khác được sử dụng ở Trung Quốc cổ đại. Theo truyền thuyết thần thoại, Hoàng Đế là cha đẻ của châm cứu. Trong Hoàng Đế Nội Kinh, thân thể gồm 12 kinh mạch và nguồn sinh lực là khí lưu thông qua chúng. Nội Kinh còn diễn đạt 10 kinh mạch nối tiếp lục phủ ngũ tạng đến da. Trên da có những huyệt vị mà ta hoàn toàn có thể dùng kim châm ( gọi là châm huyệt ) hay đốt ngải cứu .
Đối với quy trình này, những y sư sẽ đặt một kim trong da và đốt ngải cứu, một loại thảo dược. Sức nóng từ lửa được truyền qua kim và đưa vào khung hình. Nếu bạn có linh hồn rồng đen, người Trung Quốc tin rằng việc giải quyết và xử lý nhiệt hoàn toàn có thể làm cho nó biến mất .
Truyện của thần y Biển Thước cho ta thấy ông đã dùng kim ( châm ) và đá quý ( ngọc thạch ) để trị bệnh về máu huyết. Hoàng Đế Nội Kinh, nhất là phần Linh Khu – bàn nhiều về châm cứu, do Linh Khu thời xưa cũng có tên là Châm Kinh .
Các đại danh y thời Trung Hoa cổ đại
1. Thần Nông (khoảng 2000 TCN)
Thần Nông được coi là người tiên phong dùng cây xanh làm thuốc chữa bệnh và cũng là người đã ý tưởng ra bộ thuốc thảo dược tiên phong. Ông đã lập ra một biểu đồ khá đầy đủ những loại thảo mộc cũng như cách sử dụng chúng. Sau này những bài thuốc quý và hiếm đã được danh y Đào Hoằng Cảnh ( 456 – 536 ) ghi chép tập hợp lại .
Theo những tích cổ ghi chép rằng, Thần Nông không riêng gì là ông tổ nông nghiệp, mà còn là một phương sĩ nổi tiếng trong việc tò mò ra những bài thuốc đặc trị từ thảo mộc. Ông đã tìm ra được hàng trăm vị thuốc tổng hợp từ khoáng vật, cây cối và động vật hoang dã. Thần Nông tự mình nhận dạng hàng trăm loại dược thảo và độc thảo bằng cách tự mình nếm thử để khám phá đặc thù của chúng. Chính ông là người đặt định ra sự tăng trưởng của y học truyền thống Nước Trung Hoa .
Những tính năng và hiệu suất cao trị bệnh của Linh chi và Trà được cho là do Thần Nông tìm ra. Năm 2737 TCN, trong một lần ông đang đun nước, những chiếc lá chè trên cành trà bị thiêu cháy vô tình bị gió cuốn rơi vào vạc nước đang sôi của Thần Nông và ông đã tìm ra vị thuốc giải độc từ sự vô tình này. Thần Nông được tôn kính như thể ông tổ của y học Trung Quốc cổ đại .
2. Đào Hoằng Cảnh (452-536)
Xem thêm: Học ngành Y khoa ra trường làm gì?
Đào Hoằng Cảnh sinh ra ở Moling nay là Giang Tô. Ông là một văn sĩ, nhà giả kim, nhà thiên văn học và là một y sư nổi tiếng thời Tây Hán (456-536). Ông chia sẻ mối quan tâm với dược điển và dược phẩm trong một công trình nghiên cứu dược lý chính: “Bencao jing jizhu” (Thu thập đánh giá các dược liệu y học). Đây được coi là văn tự quan trọng về Y dược của triều đại nhà Hán.
Đào Hoằng Cảnh cũng là người sưu tầm và biên soạn tổng hợp kiến thức về những loại thảo mộc của Thần Nông trong cuốn Thần Nông Bản thảo kinh .
Đây là cuốn dược điển cổ nhất của Trung Quốc vẫn còn sống sót, luận bàn 365 loại dược vật, 252 loại thực vật, 67 loại động vật hoang dã, và 46 loại khoáng vật. Trong Thần Nông Bản Thảo Kinh, Đào Hoằng Cảnh liệt kê những dược tính của dược liệu tựa như theo mạng lưới hệ thống hành chính trong vương quốc .
Dược liệu phân làm ba hạng : Thượng, trung, hạ, mỗi hạng có tính năng vua hay bề tôi. Thuốc nào làm khang kiện thân thể và ích thọ diên niên thì xếp vào loại “ thuốc vua ”, thuốc nào chỉ có công dụng trị bệnh đơn thuần thì xếp vào loại “ thuốc bầy tôi ” .
Những nhận xét, phản hồi của ông cùng với việc phân loại chúng một cách rất khoa học vẫn được giới Y học ngày này vận dụng. Nhà thần học Roger Greatrex đã miêu tả Đào Hoằng Cảnh là “ một trong số những nhà khoa học tiên phong của trái đất ”, người đã thực thi rất nhiều quan sát về hiện tượng kỳ lạ tự nhiên, rồi đem thử nghiệm để bộc lộ hiệu suất cao y học trên những vât liệu y dược .
3. Trâu Diễn (324-250 TCN)
Trâu Diễn là một dược phương nổi tiếng trong thời Chư Tử Bách Gia, là người khởi xướng nên thuyết ngũ hành, âm khí và dương khí. Nhà điều tra và nghiên cứu người Anh Joseph Needham đã gọi Trâu Diễn là “ Người sáng lập thực sự của toàn bộ tư tưởng khoa học Trung Quốc ” .
Trâu Diễn hình thành nên học thuyết mà theo cách nghĩ của ông là nguyên do gây ra bệnh. Ông tin rằng giống như hai mặt trái chiều của đời sống, khí âm và dương xuyên thấu trong khung hình. Ông nói rằng những bệnh phát sinh là do khí âm hoặc khí dương mất cân đối .
Suốt thời Chiến Quốc, học thuyết âm khí và dương khí của ông đã miêu tả đặc thù lưỡng diện ( nhị nguyên ) trong khung hình : Trong-ngoài, trên-dưới, nóng-lạnh, v.v … và bổ trợ thêm sự tương tác của thuyết ngũ hành : Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ .
Khi được vận dụng để trị bệnh, ngũ hành phải thích hợp với những yếu tố như tứ thời, mầu sắc, tình cảm, ngũ tạng, những tính năng sinh lý, cũng như là những kinh lạc châm cứu. Sau này, nhiều bác sĩ ở Trung Quốc đã “ biến thể ” ra nhiều cách điều trị để làm Âm và Dương cân đối trong khung hình, đây là cách điều trị khá phổ cập và vẫn được vận dụng cho đến thời nay .
Châm cứu là cách điều trị, không tương quan đến bất kể loại thuốc nào. Người Nước Trung Hoa tin rằng, nếu đặt kim vào những chỗ bị bệnh, Âm và Dương sẽ được cân đối, sẽ giảm đau và tiêu trừ bệnh .
Trâu Diễn đã biến thuốc thành một môn khoa học và mạng lưới hệ thống phân loại chúng thành hai loại : “ Bốn linh hồn ” và “ Năm Vị ”. Nếu bất kể loại thuốc nào làm cho khung hình phản ứng lạnh hoặc nóng, ấm cúng hoặc thoáng mát sẽ thuộc nhóm “ Bốn linh hồn ”. Nếu loại thuốc có vị chua, cay, đắng, nóng, ngọt hoặc mặn sẽ nằm trong nhóm “ Năm vị ” .
4. Biển Thước (410 TCN)
Khởi đầu của việc ý tưởng ra thuốc trị bệnh chính là người Trung Quốc cổ đại. Rất nhiều phương sĩ, dược phương đã miệt mài tìm kiếm những phương thuốc cho những bậc đế vương để trở nên bất tử. Một trong số đó là lương y Biển Thước đã giúp một vị thế tử hồi sinh .
Biển Thước sinh thời vào khoảng chừng năm 410 TCN, tại Mạc Châu nay là tỉnh Hà Bắc. Căn cứ vào kinh nghiệm tay nghề dân gian và kinh nghiệm tay nghề nhiều năm làm nghề của mình, Biển Thước đúc rút ra giải pháp chẩn bệnh truyền thống gọi là Tứ chẩn : Vọng ( quan sát ), văn ( nghe ), vấn ( hỏi han ), và thiết ( bắt mạch ). Tư Mã Thiên chép truyện Biển Thước trong Sử Ký đã kể rằng thần y Biển Thước thời Chiến Quốc đã biết “ thiết mạch, vọng chẩn, thính thanh, vấn chẩn ” rồi .
Ngoài việc vận dụng thành thạo “ tứ chẩn ” để đoán bệnh, Biển Thước sử dụng nhiều biện pháp trị liệu như châm kim đá, châm cứu, xoa nóng, xoa bóp, phẫu thuật, cho uống thuốc v.v … và từ từ trở nên nổi tiếng vì tài chữa bệnh của ông quá kỳ diệu .
Có giai thoại kể rằng, trong một lần đưa học trò đến nước Quách nay là tỉnh Thiểm Tây để làm thuốc, ông nghe tin thế tử nước này qua đời và xin đến thăm viếng. Thế tử đã chết vài tiếng, nhưng qua quan sát Biển Thước thấy cánh mũi còn động đậy và chân còn ấm nên chẩn đoán rằng : “ Thế tử mắc chứng “ thi quyết ” ( bất tỉnh nhân sự ), hoàn toàn có thể cứu sống được ” .
Ông bèn châm kim vào những huyệt đa phần trên cổ tay và đùi của Thế tử, rồi sai học trò Tử Minh làm ngải cứu, Cốc Tử đổ thuốc thảo mộc vào miệng, Tử Dung xoa bóp không ngừng tay. Hồi lâu, Thế tử ra khỏi hôn mê, từ từ tỉnh lại. Biển Thước lại dùng thuốc dán dưới hai nách, bệnh nhân ngồi dậy được ngay .
Việc trị bệnh tài tình của ông khiến người đời coi Biển Thước như thần tiên, cho rằng ông có thuật “ cải tử hoàn sinh ”. Biển Thước nhã nhặn lý giải : “ Không phải tôi cứu sống người chết, mà người bệnh vốn chưa chết, tôi chỉ cứu người bệnh khỏi cơn hấp hối mà thôi ” .
5. Lý Thời Trân (1518-1593)
Văn tự Trung Quốc ghi rằng, Lý Thời Trân là một trong những danh y và dược sĩ nổi tiếng nhất trong nền y học truyền thống Trung Quốc. Ông là tác giả của cuốn Bản thảo cương mục ( 1578 ), viết về tác dụng trong đông y của những loại thảo dược, dược liệu Trung Quốc .
Đây được coi là cuốn bách khoa toàn thư về y dược đông y Trung Quốc, sưu tập và tăng bổ 952 nguồn tư liệu xa xưa về lĩnh vực y, dược, khoáng vật, dã kim, thực vật, và động vật. Lý Thời Trân mô tả cách trị liệu cổ truyền của các dược thảo, động vật, khoáng vật. Ông mô tả ngoại hình của chúng, cách nuôi trồng, cách bào chế, các dược tính cũng như sự tương cận dược liệu này với các dược liệu khác, tính Âm và Dương và mức độ hiệu quả khi sử dụng chúng…
Xem thêm: Bất ngờ với Nobel Y học 2021
Để biết rõ hình trạng, đặc thù, mùi vị, công hiệu … của những loại thảo dược, dược liệu đông y, ông đã đi điền dã bốn phương, sưu tầm khắp thâm sơn cùng cốc và từ đó liệt kê ra được 1.892 loại thảo mộc và 11.096 đơn thuốc trong sách cũng như sửa chữa thay thế sai lầm đáng tiếc trong một số ít loại thuốc sử dụng .
Bộ y điển này được tái bản liên tục, Viral nhanh sang Nhật Bản và Triều Tiên. Hiện đã được dịch một phần hoặc toàn phần ra những ngôn từ Nhật, Triều Tiên, Latin, Anh, Pháp, Đức. Ông cũng được coi là một trong những nhà tự nhiên học vĩ đại nhất tại Trung Quốc khi phân loại đúng mực những thành phần thảo mộc được sử dụng trong y học .
Xuân Trường
Source: https://wada.vn
Category: Chuyện 5 châu
